De sleutels van het huis. Een dagboek uit Gaza.

Sami al-Ajrami en Anna Lombardi

De auteur (°1967) is een Palestijnse journalist die tot 13 oktober 2023 in Noord-Gaza woonde en die

in april 2024 naar Caïro gevlucht is. Hij hield een dagboek bij vanaf 7 oktober 2023 tot april 2024.

Voor hem was de aanval van Hamas een totale verrassing. Het was voor hem ook een raadsel

waarom de Israëli’s Hamas urenlang lieten begaan zodat ze 1.200 mensen konden vermoorden en

242 gijzelaars konden maken. Ze deden dat als vergelding voor alle vernederingen en voor de

blokkade door Israël, waardoor de economie instortte en de werkloosheid torenhoog oprees(p. 21).

Hij vergeet nog een reden: Israël voerde onderhandelingen om ook met grootmacht Saoedi-Arabië

de Abraham-akkoorden te sluiten. Hamas wou dat verhinderen.

Het antwoord van Israël was buiten proportie: alles werd verwoest, ook moskeeën, kerken,

ziekenhuizen, scholen, woontorens, winkelcentra. En ook de Watan Tower, waarin de internet

providers zaten, zodat journalisten hun werk nog maar moeilijk konden verrichten. De schrijver

vraagt zich af: “Wat wil Israël eigenlijk? Hamas verslaan, de 242 gegijzelden redden of heel Gaza

vernietigen.” (p. 24?

Hij legt dan uit dat Gaza tot 1918 bij het Ottomaanse rijk hoorde, dan Brits, in 1945 Egyptisch (in feite

in 1948), van 1967 tot 2005 Israëlisch, dan Palestijns. Gaza is heel klein en 70% van de 2,3 miljoen

inwoners stammen af van vluchtelingen uit 1948,die eerst in acht kampen woonden die nadien

uitgroeiden tot steden. De Oslo-akkoorden van 1993 gaven hoop, maar ze werden gedwarsboomd

door Hamas (°1987) en door Islamitische Jihad (°1981)(p. 27).

De UNRWA (de organisatie van de Verenigde Naties voor hulp aan Palestijnse vluchtelingen) heeft of

had in Gaza o.a. 183 scholen met 9.443 leerkrachten en 22 klinieken met 1.000 artsen. Met 13.000

medewerkers is ze de grootste werkgever (p. 30).

Door de bombardementen stroomden de scholen vol: soms tot 7.000 vluchtelingen in één school.

Israël veroorzaakte gebrek aan brandstof, water, elektriciteit, voedsel. Het weinige water is dan nog

vervuild (p. 31-34). Iedereen krijgt slechts 1,5 liter per dag om te drinken, zich te wassen en naar de

wc te gaan (p. 41). Er vallen zoveel doden dat de begraafplaatsen overvol zijn. Artsen en verplegers

werken twintig uur per dag en slapen vier uur in het ziekenhuis (p. 44).De orthodoxe Sint-

Porphyriuskerk uit de 5 de eeuw, de oudste van Gaza, is ook gebombardeerd in oktober 2023 en juli

2024 en deels verwoest: er vielen 18 doden onder de 400 gelovigen. Een christelijk ziekenhuis, dat

geen Hamasstrijders toeliet, is gebombardeerd door een mislukte raket van Hamas, met tientallen

doden (p. 47-48). Overal liggen bergen afval omdat de vuilniswagens geen brandstof meer hebben.

Ratten, kakkerlakken en kraaien onteren de rottende lijken (p. 48). Israël laat veel te weinig

vrachtwagens met hulpgoederen binnen: voor de oorlog waren dat er 450 per dag, nu ca. 20 (p. 52).

Het aantal weeskinderen is niet te tellen. Elk ziekenhuis heeft een weeshuis voor de kinderen van

overledenen. Aanslagen op journalisten zijn dagelijkse kost en soms schakelt Israël het internet en de

telecom enkele dagen uit, zodat ook de hulpdiensten niet verwittigd kunnen worden (p. 64).

De Gazanen zijn conservatiever dan de Palestijnen op de Westoever. Hun strenge soennitische religie

verbiedt vrije omgang tussen jongens en meisjes. Alle huwelijken worden gearrangeerd. En de

vrouwen vallen volledig onder het gezag van de mannen (p. 80 + p. 100). Minstens 50.000 vrouwen

zijn zwanger en weten niet waar ze kunnen bevallen en hoe ze hun baby eten zullen geven. De

zwarte markt floreert: benzine kost 14 tot 50 $ per liter en ook vele levensmiddelen kosten vijf keer

zoveel als in West-Europa. De auteur hoopt dat Gaza een nieuwe regering zal krijgen zonder Hamas

en beweert dat de meesten dat willen (p. 95-96).

In Rafah wonen normaal 200.000 mensen. Nu zijn er 1,5 miljoen vluchtelingen bijgekomen. Er zijn

dus tekorten aan alles. En er is geen enkele privacy meer: iedereen ziet alles, ook de bevallingen.

Mensen worden agressief omdat ze geen uitweg meer zien en ze bestormen de vrachtwagens met

hulpgoederen. In Gaza wonen slechts 600 christenen tussen de 2,3 miljoen moslims, maar met

Kerstmis gaan ook een paar duizend moslims naar de viering in de Sint-Porphyriuskerk (p. 120).

Met Nieuwjaar wensen de inwoners mekaar toe dat ze het jaar zullen overleven.

2

In januari 2024 diende Zuid-Afrika, niet de Arabische geloofsbroeders, een aanklacht in voor

genocide. In principe moet Netanyahu voor het Gerechtshof in Den Haag verschijnen, maar niemand

pakt hem op. Israël straft collectief voor de gruweldaden van een beperkt aantal Hamas-strijders, het

treft vooral kinderen en moeders en laat maar 5% van het voedsel binnen (p. 129-131).

Door een bombardement heeft Israël alle geboorte- en overlijdensaktes weggevaagd: de Gazanen

hebben geen bewijs meer van hun bestaan. Ook het kadaster is verwoest: bewijs dan maar dat een

stuk grond of een huis jouw bezit is als er straks weer kolonisten opduiken (p. 135).

De Gazanen vervloeken niet enkel Israël, maar ook Hamas: hun militieleden stelen het voedsel en de

medicijnen en verkopen ze op de zwarte markt. En ze houden elke vrede tegen (p. 137-153 en 168).

Wanhopige Gazanen demonstreren: “Wij sterven van de honger. Weg met Hamas!” (p. 137-153 en

168)

Israël heeft twaalf werknemers van de UNRWA beschuldigd van deelname aan de aanval van 7

oktober, zonder hun namen te noemen. Het gevolg is dat een aantal landen de UNRWA niet meer

sponsort. Maar die UNRWA is onmisbaar: minstens 1,5 miljoen Gazanen zijn werkloos en overleven

enkel dankzij de UNRWA (p. 141).

Jeugdbendes zijn iets nieuws: de politiebureaus zijn verwoest en zij kunnen straffeloos geld opeisen.

In Rafah plunderen gewapende bendes de verlaten huizen. En de chauffeurs van de vrachtwagens

met hulpgoederen zijn bang van hen (p. 161-164).

Gaza verlaten is niet onmogelijk: reisbureau Hala regelt een Egyptisch visum en de reis naar Caïro

voor de astronomische bedragen van 5.000 $ per volwassene en 2.500 $ per kind. Voor de oorlog

was dat 350 $. Als de grenzen zouden opengaan, zou de helft van de bevolking meteen vertrekken.

De auteur laat eerst zijn beide dochters vertrekken naar Caïro en vandaar naar Amsterdam. Geen van

hen is ooit in Europa geweest. Daar kunnen ze voor het eerst in vijf maanden in een fris bed slapen,

warm douchen en schone kleren aantrekken (p. 165-166 en 190).

Ondertussen heeft Israël de mooie stad Khan Younis volledig verwoest en in Rafah vreest men

hetzelfde. De Hamas-leiders hebben Gaza verlaten, de bevolking betoogt: “Ze hebben de oorlog

uitgelokt en nu laten ze ons in de steek!” (p.. 198).

In april 2024 verhuist al-Ajrami naar Caïro. Zijn appartement in Gaza is verwoest. De huissleutel die

hij mee heeft, zal geen deur meer openen. In Caïro wil hij een nieuw leven beginnen, na 57 jaar in

een bezet land (p. 218-220). Jammer dat hij niets vertelt over de duizenden andere Gazanen in Caïro

en hoe ze daar overleven.

Beoordeling

Wie dit aangrijpend dagboek leest, beleeft het dagelijkse leven tijdens de Gaza-oorlog opnieuw, bijna

dag op dag, van oktober 2023 tot april 2024. Het Israëlische leger heeft de Gazastrook van noord

naar zuid systematisch verwoest, zonder enig respect voor moskeeën, kerkhoven, scholen,

ziekenhuizen. De 1,5 miljoen vluchtelingen lijden honger en ’s nachts bittere koude in deze hel op

aarde.

Enkele opmerkingen: op p. 10 staat een veel te klein kaartje waarop tal van plaatsnamen ontbreken.

Voor de rest is het enkel tekst, geen enkele foto of tabel en ook geen precieze cijfers over de

beperkte oppervlakte (bruto 40 x 10 km) en de beperkte economie.

In dit dagboek zijn Ismaïl Hanieh en Yahya Sinwar nog leiders van Hamas. Ze zijn gedood door Israël

in juli / oktober 2024.

De schrijver zegt dat Israël in 1967 zijn territorium vergrootte van 21.000 km² naar 102.000 km²,

maar hij vertelt er niet bij dat dit tijdelijk was: in 1982 gaf het de Sinaï (60.000 km²) terug aan Egypte

en in 2005 Gaza (400 km²) aan de Palestijnen, zodat het nu nog 21.937 km² telt. Op p. 121 staat één

zetfoutje: nglicaanse i.p.v. Anglicaanse.

Referentie

Sami al-Ajrami en Anna Lombardi,

De sleutels van het huis

Een dagboek uit Gaza.

Vertaling van ‘Le chiavi di casa. Un diario da Gaza’ door Pieter van der Drift en Manon Smits