Sweeny (°1958) is een stoere, Britse journalist met vooral belangstelling voor oorlogen, dictaturen en
corrupte regimes. Zijn standplaats is momenteel Kiev, een overwegend Russischtalige stad. In 2014
slaagde hij erin om Poetin te ondervragen na het neerhalen van vlucht MH17. Hij beweert dat het
Russische leger een lage moraal heeft, zijn doden niet begraaft, dat de bevelhebbers corrupt en
enkel in geld geïnteresseerd zijn. De soldaten krijgen van hofleverancier Prizogjin hondenvoer en
eten dat al zeven jaar vervallen is. Poetin is volgens hem militair incompetent en paranoïde. Hij
beschrijft de wreedheden en de massagraven die hij zag in Boetsja en Irpin. De oorlogsmisdadigers
waren vaak Tsjetsjenen en Boerjaten. Bewijsmateriaal is er genoeg verzameld.
Na deze introductie, begint hij aan de biografie van Poetin, vanaf zijn armzalige jeugd in Leningrad
tot zijn huidige miljarden-paleizen. Als KGB-er in Dresden moest hij de terroristen van de Rote Armee
Fraktion/Baader Meinhof Gruppe financieren. Na de implosie van de Sovjet-Unie, die door Poetin
onterecht aan Gorbatsjov toegeschreven wordt i.p.v. aan het falende systeem, werkte hij voor de
burgemeester van Sint-Petersburg, waar geen eten was, wel georganiseerde misdaad. In 1996 kreeg
hij een baan bij Jeltsin in Moskou, waar (vooral Joodse) zakenmensen miljardair en oligarch werden.
In 1998 werd hij hoofd van de FSB, de opvolger van de KGB. Procureur Skoeratov werd met een
(vervalst?) filmpje verhinderd om een corruptieonderzoek in te stellen bij de familie Jeltsin en Poetin.
In augustus 1999 benoemde Jeltsin Poetin tot premier. In september 1999 vonden er vijf
bomaanslagen plaats met meer dan 300 doden. De Tsjetsjenen kregen de schuld. Zij hadden het
Russische leger vernederd in de Eerste Tsjetsjeense oorlog (1994-1996). Maar die aanslagen waren
wellicht het werk van de FSB. Poetin misbruikte ze om de wrede Tweede Tsjetsjeense oorlog (1999-
2009) te beginnen en om zijn populariteit op te krikken. Volgens Sweeney hield Rusland al in
september 1999 op een democratie te zijn. Dat lijkt me erg vroeg. Van dan af werd volgens hem ook
het gerecht buiten spel gezet. Het Westen wist al in 2000 dat er in Tsjetsjenië oorlogsmisdaden
begaan werden, maar het ondernam niets.
In 2000 begonnen ook de vergiftigingen. De eerste bekende slachtoffers waren Sobtsjak, ex-
burgemeester van Sint-Petersburg, en zijn twee lijfwachten. Wel raar, want Sobtsjak had Poetin in
1996 in het Kremlin geloodst. Maar Poetin zag in hem een rivaal. In de zomer van 2000 zonk de
onderzeeër Koersk. De NAVO mocht de 23 zeelieden niet tijdig komen redden. In 2002 bestormden
ruim vijftig Tsjetsjeense terroristen een theater in Moskou, waarbij 170 mensen stierven door het
gifgas van de speciale troepen. Sweeney vindt het vreemd dat die zwaarbewapende terroristen
zomaar het theater konden betreden. Blijkbaar was hun leider Terkibajev een FSB-agent en was dus
ook deze aanval van de FSB. Sjtsjekotsjichin, een dapper parlementslid, wou de zaak onderzoeken,
maar werd in 2003 vergiftigd. Op 1 september 2004 gijzelden Tsjetsjeense terroristen duizend
kinderen en leerkrachten in Beslan (Zuid-Rusland). Anna Politkovskaja wou bemiddelen, maar ze
werd vergiftigd. Er vielen 333 doden bij de Russische aanval op de school. De politie wist vier uur
vooraf dat er een aanslag op een school in Beslan was gepland, maar liet de terroristen in konvooi
naar de school rijden. De FSB wou een klimaat van terreur scheppen.
In 1998 vertelde Litvinenko aan FSB-baas Poetin dat de FSB gangsters en drugsbaronnen
beschermde. Poetin ontsloeg hem. In 2000 vluchtte hij naar Londen. Daar beweerde hij dat Poetin
een pedofiel was. Gevolg: hij werd in 2006 vergiftigd. Sweeney somt er nog enkelen op die in 2003-
2004 vergiftigd werden met het nucleaire gif polonium.
Sweeney vertelt ook over het privéleven van Poetin, zijn ex-vrouw en zijn minnaressen, allemaal
miljardairs, zijn ca. acht kinderen (p. 140-145). De miljarden van Poetin zijn niet meer te tellen,
blijkbaar lijdt hij aan een onverzadigbare drang om anderen te bestelen. Zijn bewust te laat komen
op afspraken met belangrijke mensen is schokkend.
Sweeney trok ook naar de plek waar MH17 in 2014 uit de lucht is geschoten door een Russische
Boek-raket met 298 doden als gevolg. Hij beweert dat hij Poetin daarover interpelleerde in Jakoetsk
2
(p. 169-172). Boris Nemtsov werd volgens hem vermoord (2015) wegens zijn verzet tegen Poetins
oorlog in Oekraïne, die al in 2014 begon. Hij noemt namen van mensen die wegens hun protest
zwaar mishandeld werden. De daders werden nooit vervolgd. De vergiftiging van de Skripals in
Salisbury wordt fijn uitgelegd, met een lijst van anderen die ook vergiftigd of neergeschoten werden,
verongelukten of uit een raam vielen.
Terloops lezen we ook hoe Trump in 2016 door Poetin gesteund werd bij zijn campagne. Trump
bedankte hem door verdeeldheid te zaaien in de NAVO en in de EU. In 2019 spoorde hij Zelensky aan
om toe te geven aan Poetin i.v.m. de Krim, Donetsk en Loegansk (p. 237-238). De auteur beweert ook
dat het Brexit-referendum door de Russen gesponsord werd en dat Groot-Brittannië precies deed
wat het Kremlin wenste.
In 2020 werd Navalny vergiftigd door de FSB met het gifgas novitsjok. In 2021 vloog hij uit Berlijn
terug naar Moskou en werd hij voor de rest van zijn leven opgesloten. Vervolgens suggereert de
schrijver dat Poetin kanker heeft. Hij noemt vijf verschillende kankers, wat de geloofwaardigheid niet
ten goede komt en zegt: “Zou Poetin ons allemaal vermoorden, omdat hij zelf niet lang meer zal
leven?” We zullen zien of hier iets van klopt. Sweeney gelooft ook dat Oekraïne zal winnen.
Deskundigen oordelen dat winnen heel lastig zal zijn en dat de enige oplossing in onderhandelen (en
toegeven) ligt. Ik twijfel ook aan zijn voorspelling dat Poetin het Kremlin snel zal verlaten en nog wel
in een kist. Wat helaas wel is uitgekomen is zijn veronderstelling uit oktober 2022 dat Poetin de Nova
Kachkovka-dam zou opblazen. En hij legt ook goed uit waarom de verovering van Kiev mislukte.
Beoordeling
Sweeney heeft een vlotte pen, hij heeft veel gereisd en meegemaakt, interviews afgenomen van
Peskov e.a. Hij is van vele zaken op de hoogte, maar zijn verhaal bevat veel onnodige details. Hij
houdt veel van sensatie, zoals de veronderstelling dat Poetin een onecht kind zou zijn (p. 38-40 en p.
117); als judoleraar noemt hij maffiabaas Leonid Usvjatsov (p. 43) en niet Arkadi Rotenberg; Poetin
zou ook seks gehad hebben met minderjarige jongens (p. 114-129). Allemaal zaken die ik niet
terugvind bij andere biografen, die hier niet genoemd worden bij de bronnen: Steven Lee Myers,
Vladimir Fedorovski, Mark Galeotti, Catherine Belton, Galia Ackerman en Stéphane Courtois. Een
kaart met de Russische en Tsjetsjeense plaatsnamen zou welkom zijn. De lezer zal zich niet vervelen.
Referentie
John Sweeney,
Killer in het Kremlin
Het explosieve verslag van Poetins terreurregime.
Vertaling van: ‘Killer in the Kremlin’ (2022)
Uitgeverij Prometheus, Amsterdam/L&M, Antwerpen, juni 2023
Paperback, 21 x 14 cm. 362 pagina’s, bronnen, register, € 25
ISBN 978-90-446-5354-0
©Jef Abbeel, Turnhout, juni 2023 www.jefabbeel.be
