Oorlog of vrede. Willen winnen of gelijkspel. Op vrede gerichte preventieve dialoog, een verkenning van de derde weg tussen pacifisme en von Clausewitz.

Dolph Kessler

De auteur is stedenbouwkundig ingenieur, organisator van studiereizen en fotograaf. Dit boek, met een

veel te lange titel, start in Lviv met de oorlog in Oekraïne en een pleidooi voor een neutraal Oekraïne. Het

Russisch imperialisme wordt daarbij onderschat: Poetin is niet geïnteresseerd in een neutraal Oekraïne,

wel in de verovering van het land. Net zoals zijn helper Xi Jinping per se Taiwan wil inpalmen. De kans is

dus klein dat de oorlog voorkomen had kunnen worden, maar dat was in 2024 nog niet zo duidelijk als nu

in juni 2025.

Kessler toont aan hoe de diplomatie verwaarloosd werd, zowel bij WO I, Oekraïne als Gaza: er was geen

op vrede gerichte dialoog, enkel Von Clausewitz telde (‘Oorlogvoering is de voortzetting van politiek met

andere middelen’, p. 31) . Bij de tegenkrachten rekent hij het kapitalisme, het militair-industrieel complex

en de grootmachten, vooral dan de VS (p. 53-66).

In zijn zoektocht naar vreedzame co-existentie verkent hij de mondiale instellingen zoals de VN en

verwijst hij naar een wereldorde met machtsevenwicht tussen vijf grootmachten, zoals Münkler

voorstelde. Kessler denkt dat een beweging van onderop nodig is om de regeringen te dwingen zich te

houden aan het VN-Handvest van 1945. Hij rekent daarbij op de vredesbeweging, de kerken, de paus, het

Globale Zuiden, maar hij vergeet even dat de Russische kerk volledig achter Poetins oorlog staat. Hij

stoort zich aan de Europese afhankelijkheid van de VS, maar hij ziet een loskoppeling nog niet gebeuren.

Hij vreest terecht voor escalatie van de oorlog in Oekraïne en voor de Gaza-oorlog is hij nog

pessimistischer: de Palestijnen riskeren geen staat meer te krijgen (p. 118-121).

Poetin dan: “Als hij stopt met vechten, is de oorlog voorbij. Als Oekraïne stopt, staat de bevolking een

wrede onderdrukking te wachten” (p. 141).

Velen zijn het daarmee eens, zeker zij die in ‘De Groene Amsterdammer’ van 19 mei 2025 gelezen

hebben dat er in de bezette gebieden 29 martelkamers geïdentificeerd zijn en dat 17.000 kinderen naar

Rusland ontvoerd zijn. Maar Kessler nuanceert. Hij verwijst naar maart 2022, toen een staakt-het-vuren

nabij was, maar toen trok Oekraïne zich terug onder druk van de VS en van Engeland: die wilden verder

oorlog om Rusland te verzwakken (p. 147).

Een andere versie is dat Oekraïne zich terugtrok toen de moorden in Boetsja en Irpin ontdekt werden.

Kessler kiest voor vrede met gebiedsverlies en neutraliteit voor Oekraïne (p. 157). Hij constateert wel dat

de vredesbeweging sterk vergrijsd is en deels zelfs vindt dat Oekraïne de oorlog moet winnen (p. 165-

166). Kessler meent dat het risico op een kernoorlog nu groter is dan tijdens de Cubacrisis (1962).

Hij bespreekt ook de psychologie van escalatie en hoe deze vermeden kan worden, de rol van de VN

hierbij, de rol van taal, uitsluiting, boycot en van oorlogspropaganda.

Beoordeling

Kessler zet de lezer aan tot nadenken over een op vrede gerichte dialoog, over gelijkwaardige blokken,

over de gewenste revival van de VN en wat Oekraïne betreft: over de bedreigingen die Poetin meende te

hebben en over Taiwan: het meest risicovolle conflict in de nabije toekomst.

Het boek heeft een heldere structuur. Maar het is niet zeker dat de lezer het verschil zal vinden tussen

pacifisme en op vrede gerichte preventieve dialoog.

Kessler is goed gedocumenteerd, behalve wanneer hij Raoul Hedebouw (p. 63) en ‘De Wereld Morgen’ (p.

122-123) als bron gebruikt. Hij voorspelde in juni 2024 de overwinning van Trump (p. 118), het

toenemend geweld op de Palestijnen (p. 120) en de toekomstige aanval van China op Taiwan (p. 127-

128).

Hij noemt Jo Biden een hardliner, omdat hij de Russische misdaden tegen de menselijkheid aanklaagde.

Dan zijn er veel hardliners. Poetin zal dit boek graag lezen: de NAVO-top van Boekarest (2008) en de

Oekraïense president Joesjtsjenko krijgen de schuld voor de oorlog (p. 46-47). Uiteindelijk is Poetin

binnengevallen toen er geen sprake meer was van Oekraïens lidmaatschap. En die invallen begonnen al in

2014.

Kessler toont het belang aan van het militair-industrieel complex met gegevens uit … 1958 (p. 55). Die

kloppen reeds lang niet meer: nu zitten 30 van de 50 grootste Amerikaanse bedrijven in andere sectoren

dan de wapenindustrie. Bij de vermoedelijke aanhechting van Taiwan bij China stelt de auteur een

2

overgangstermijn voor van 10 à 20 jaar. Blijkbaar vergeet hij dat China de termijn voor Hongkong

genadeloos genegeerd heeft en dat ruim 80% van de Taiwanezen niet bij de Chinese dictatuur wil horen.

Hij suggereert (p. 116) dat de VS ook de NAVO zullen inzetten bij een conflict met China: daar is tot nu

toe geen aanwijzing voor.

Nog enkele details: ‘vele’ van hen (p. 19) moet zijn: velen. De ‘afgestudeerde’ (p. 21) moet zijn:

afgestudeerden. Met ‘PTTS’ (p. 22) bedoelt hij wellicht PTSS: Post-Traumatisch Stress Syndroom. ‘Speel’

de ideologie een rol (p. 57) is: speelt. Orthodoxie vertaalt hij als ‘juiste aanbidding’ (p. 58). Ik zou zeggen:

juiste mening. De ‘31’ lidstaten van de NAVO (p. 79 + 113) zijn er 32. ‘Liberated’ (p. 112) moet zijn:

liberate. Nina ‘Chroetsjeva’ (p. 145) is Nina Chroesjtsjeva. ‘Was dat wel gebeurt’ (p. 208) moet zijn:

gebeurd. Er worden vele auteurs en boeken geciteerd, maar een overzichtelijke bibliografie ontbreekt.

De prijs van het boek (12,50 €) ligt beneden de kostprijs. De schrijver heeft geen commerciële motieven.

Dat siert hem.

Referentie:

Doplh Kessler,

Oorlog of vrede

Willen winnen of gelijkspel

Op vrede gerichte preventieve dialoog, een verkenning

van de derde weg tussen pacifisme en von Clausewitz.

Uitgeverij Peace-Dialogue-Publications, Den Haag, juni 2024

Paperback, 220 pagina’s, foto’s, grafieken, € 12,50

ISBN 978-90-834-2621-1

©Jef Abbeel, juni 2025 www.jefabbeel.be