Serhi Roedenko
De auteur van deze ‘biografie’ is een Oekraïense journalist, tv-presentator en medewerker van
Deutsche Welle. Eerder schreef hij al boeken over andere Oekraïense politici: Joesjtsjenko,
Janoekovitsj en Timosjenko. Dit boek verschijnt in 16 talen en het is eerder een overzicht van de
politieke gebeurtenissen van de laatste twintig jaar dan een ‘biografie’. Daarvoor kun je terecht bij
Don Croonenberg, ‘Zelensky. De clown tegen de tsaar’ (maart 2022).
Het begint met de Russische inval van 24 februari, een invasie waarin de president niet wou geloven,
ondanks de Amerikaanse en Britse waarschuwingen. Zelensky wou Kiev ook niet verlaten, ondanks
het Amerikaanse aanbod en ondanks tien moordpogingen (p. 12). Voor het eerst werden alle
Oekraïners verenigd tegen een buitenlandse agressor. De auteur spreekt al van een overwinning (p.
13), maar zo ver is het helaas nog lang niet.
In 2019 won Zelensky onverwacht de presidentsverkiezingen met 73% tegen 24% voor zittend
president Porosjenko. Trump feliciteerde hem, Poetin niet. Het voorafgaand debat in het stadion van
Kiev werd bijgewoond door 20.000 toeschouwers en uitgezonden op 150 tv-zenders. Zelensky deed
wat Macron hem had voorgedaan: hij hoorde niet bij een landelijke partij en blies heel het systeem
op.
Bij de parlementsverkiezingen van 21 juli 2019 haalde zijn partij ‘Dienaar van het Volk’ verrassend
43% of de meerderheid van de zetels. Vele verkozenen waren laag opgeleid en vatbaar voor
steekpenningen (p. 35).
Pas op p. 49 vernemen we terloops dat Zelensky in 1978 geboren werd in Kryvy Rih, een
industriestad van ijzererts en staal (nu van Arcelor Mittal). Zijn grootvader diende tijdens de oorlog
in het Rode Leger tegen de nazi’s. Eén van zijn eerste problemen was het beëindigen van de oorlog in
de Donbas (2014-2022). Daarvoor kwamen Zelensky, Merkel, Macron en Poetin bij elkaar in Parijs in
december 2019. Helaas zonder resultaat. Poetin bleef doen alsof Rusland er niets mee te maken had:
“Nas tam njet/Wij zijn daar niet”.
Een ander probleem was het ontslag van topmedewerkers, die al snel niet meer geloofden in de
president. Tussendoor krijgen we veel informatie over de prestaties van Zelensky als acteur. Daar
bewees hij al begaafd te zijn en in team te kunnen werken.
Bij zijn verkiezingsbeloftes hoorde ook: geen vriendjespolitiek, maar competente mensen. Toch
deelde hij hoge functies uit aan vrienden. Zo werd de familie Porosjenko opgevolgd door de familie
Zelensky of beter gezegd: door zijn vrienden uit de showwereld. De schrijver noemt ook hun namen
en hun functies (p. 88-91).
Hij veranderde Oekraïne weinig of niet: de oligarchen Kolomojsky, Achmetov en Pintsjoek bleven
machtig, de omkoperij verdween niet, corrupte ambtenaren bleven op hun post, parlementsleden
van zijn partij werden beschuldigd van het aannemen van steekpenningen. Toen zijn topmedewerker
Serhi Sjefir de invloed van de oligarchen wilde indammen, werd zijn auto beschoten(september
2021). De aanslagplegers en hun opdrachtgevers zijn nog niet opgespoord (p. 115-116). Mogelijk
omdat Zelensky, dankzij Kolomojsky, was opgegroeid tot megaster en van hem vele miljoenen had
gekregen via offshorebedrijven, wat aan het licht kwam in de Pandora Papers (p. 119). Maar Zelensky
gaf de door Porosjenko genationaliseerde Privatbank niet terug aan Kolomojsky.
Tijdens de kiescampagne werd Zelensky ook beschuldigd van drugsverslaving, iets wat Poetin
herhaalde na zijn inval. Maar er is nooit een bewijs geweest. Zoals er ook geen bewijs bestaat dat
oligarch Achmetov met Russische hulp een staatsgreep voorbereidde, wat Zelensky beweerde in
2021 (p. 196-197).
Het boek vertelt ook over de spanningen tussen Zelensky en de Tsjetsjeense leider Kadyrov, wiens
mannen een aanslag wilden plegen op Zelensky (p. 92-95).
Het laatste hoofdstuk beschrijft de Russische oorlogsmisdaden in Boetsja: meer dan 300 mensen
liggen er in massagraven, meisjes werden er verkracht voor de ogen van hun ouders. Het leek wel of
de jaren 30 terug waren met de Holodomor (uitroeien door honger) en het liquideren van
Oekraïense intelligentsia. In dit hoofdstuk en in de epiloog toont Roedenko wel veel respect voor
Zelensky (p. 198-206). Het boek eindigt op 17 april 2022.
2
Beoordeling
Dit boek is dus geen biografie, hoogstens een politieke. Het gaat vooral over de Oekraïense politiek
en showbusiness van deze eeuw, de intriges in de politiek en de voornaamste personages in beide.
De auteur is kritisch, ook voor Zelensky: “Hij wist niet hoe de staatsinstellingen werken” (p. 59) en
“Hij was erg zwak in zowel economie als staatsbestuur” (p. 68-69). En minister worden kan ook via
het bed (p. 35).
Roedenko toont dat de situatie in Oekraïne veel ingewikkelder was en is dan wij hier vermoedden,
dat de zwakke regeringen niet veel presteerden en soms maar één jaar aanbleven en dat de
ministers vaak banden hadden met de oligarchen. Het gaat er dikwijls onbeleefd aan toe en de
rijkdom aan scheldwoorden is er groot.
Het boek staat ook vol met voor ons onbekende eigennamen uit de politiek en de showwereld.
Gelukkig vind je achteraan een verklarende namenlijst. Een kaart met de plaatsnamen ontbreekt.
De volgorde van de 38 hoofdstukjes is niet chronologisch, maar eerder rommelig.
De auteur spreekt geregeld (p. 13, 185, 195,197, 203 en 205 ) over de overwinning van zijn land op
de Russen: dat is erg voorbarig.
Het voetbalstadion in Kiev heet ‘Olympisch’ (p. 20-21, 129), hoewel er nooit Olympische Spelen
hebben plaatsgevonden, wel een EK voetbal. De voetnoten zijn afkomstig van de vertalers, maar ze
zijn zeer nuttig. Die vertaling is blijkbaar niet uit het Oekraïens, maar uit het Frans: op p. 214 en 221
staat in de namenlijst bij de dames nog ‘née’ i.p.v. ‘geboren’.
Er staat maar één drukfoutje in: p. 200 : ze ‘overredden’. Bij vele data moet je zelf het jaartal
toevoegen. Op p. 111 zit de Georgisch-Oekraïense politicus Saakasjvili sinds 2 oktober 2021 in de
gevangenis in Georgië, op p. 191 is hij op vrije voeten. Ik vrees dat hij nog vast zit.
Samengevat: het boek zou beter heten: ‘Een kritisch beeld van de Oekraïense politiek’ en zeker niet
‘De biografie’.
Referentie
Zelensky
De biografie
Serhi Roedenko
Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam/VBK, Antwerpen, mei 2022
Paperback, 221 pagina’s, namenlijst, 13 x 21 cm, € 20
ISBN 978-90-450-4721-8
©Jef Abbeel mei 2022 www.jefabbeel.be
Comentarios